โรคภูมิแพ้อาหารแฝง ความเชื่อมโยงของอาหารและลำไส้

          โรคภูมิแพ้อาหารแฝง (Food intolerance) เป็นปัญหาที่เกี่ยวกับการย่อยอาหารบางชนิด ซึ่งแตกต่างจากการแพ้อาหารโดยตรง (Food Allergy) ซึ่งเป็นปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันต่ออาหารโดยตรงซึ่งอันตรายถึงชีวิต ขณะที่ โรคภูมิแพ้อาหารแฝง (Food intolerance) พบได้บ่อยกว่าและมักไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต

          โรคภูมิแพ้อาหารแฝง เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันที่สร้าง แอนติบอดี IgG ซึ่งเป็นสารภูมิคุ้มกันที่ถูกสร้างเพื่อตอบสนองต่ออาหารภายในลำไส้ แม้ว่าแอนติบอดี IgG ไม่ได้เกี่ยวข้องกับโรคภูมิแพ้อาหารโดยตรง (Food Allergy) แต่งานวิจัยส่วนหนึ่งแสดงให้เห็นว่าแอนติบอดี IgG อาจมีบทบาทต่อความไวต่อโรคภูมิแพ้อาหารแฝง (Food intolerance)

สาเหตุของโรคภูมิแพ้อาหารแฝง มีหลายประการ ได้แก่:

• การขาดเอนไซม์ย่อยอาหาร (Enzyme deficiency): การขาดเอนไซม์ที่จำเป็นในการย่อยอาหารบางชนิด ตัวอย่างเช่น โรคแพ้นมวัวหรือการแพ้น้ำตาลแลคโตส เกิดจากการขาดเอนไซม์แลคเตส ซึ่งจำเป็นในการย่อยแลคโตส ที่เป็นน้ำตาลที่พบได้ในนมและผลิตภัณฑ์จากนม

• ความไวต่ออาหาร (Food sensitivity): การไวต่อสารเคมีบางชนิดในอาหาร เช่น ฮิสตามีน เอมีน หรือไทรามีน สารเคมีเหล่านี้อาจทำให้เกิดอาการทางเดินอาหาร เช่น การมีแก๊ส ท้องอืด และท้องเสีย

• ความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร (Gastrointestinal disorders): ผู้ที่มีความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารบางอย่าง เช่น โรคลำไส้แปรปรวน (IBS) หรือโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (Inflammatory bowel disease) อาจมีแนวโน้มที่จะมีอาการแพ้อาหารบางชนิดได้มากกว่า

ความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร (Gastrointestinal disorders) และโรคภูมิแพ้อาหาร (Food intolerance) มีความสัมพันธ์กันอย่างไร

          ผลการวิจัยที่เพิ่มมากขึ้นชี้ให้เห็นว่ามีความเชื่อมโยงระหว่างแอนติบอดี IgG ที่จำเพาะต่ออาหารกับความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร ตัวอย่างเช่น การศึกษาล่าสุดที่ตีพิมพ์ในวารสาร Frontiers in Nutrition พบว่าแอนติบอดี IgG ที่จำเพาะต่ออาหารที่เพิ่มขึ้น  มีความสัมพันธ์กับตัวบ่งชี้ทางชีวภาพในการซึมผ่านของลำไส้ (Intestinal permeability)  หรือ โรคลำไส้รั่ว (Leaky gut syndrome) ที่เพิ่มขึ้นในผู้ป่วยโรคลำไส้แปรปรวน (IBS)

         โดยโรคลำไส้รั่ว (Leaky gut syndrome หรือ increase intestinal permeability) เป็นภาวะที่รอยต่อระหว่างเซลล์ที่มีความแน่นหนาในเยื่อบุลำไส้เกิดความผิดปกติ ทำให้โมเลกุลและสารพิษขนาดใหญ่สามารถผ่านเข้าสู่กระแสเลือด กระตุ้นทำให้เกิดการทำงานที่ปกติของภูมิคุ้มกันในร่างกาย นำไปสู่ปัญหาสุขภาพหลายประการ ได้แก่  โรคลำไส้แปรปรวน (IBS) รวมถึงการอักเสบต่างๆ โรคแพ้ภูมิตนเอง และอาการไวต่ออาหารบางชนิด

         จากการศึกษาครั้งนี้ชี้ให้เห็นว่าแอนติบอดี IgG ที่จำเพาะต่ออาหารอาจมีบทบาทในการทำให้เกิดการซึมผ่านของลำไส้ (Intestinal permeability) ที่ผิดปกติ ที่อาจเป็นสาเหตุของ โรคลำไส้แปรปรวน (IBS)

อาการที่อาจแสดงว่ามีโรคภูมิแพ้อาหารแฝง (Food intolerance)

          อาการของความผิดปกติของระบบทางเดินอาหารที่เกี่ยวข้องกับแอนติบอดี IgG ที่จำเพาะต่ออาหารอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล อาการทั่วไปบางประการ ได้แก่:

o   ระบบประสาท : ไมเกรน ปวดหัว และพฤติกรรมอารมณ์ซึมเศร้า 

o   ระบบสุขภาพจิต: ความเมื่อยล้าและสมาธิสั้น

o   ระบบทางเดินหายใจ : โรคจมูกอักเสบ ไซนัสอักเสบ และโรคหอบหืด

o   ระบบกล้ามเนื้อ : โรคไขข้อ ปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ

o   ระบบทางเดินอาหาร : อาเจียน ท้องอืด ตะคริวที่ท้อง คลื่นไส้ ท้องผูก ท้องเสีย ปัญหาการควบคุมน้ำหนัก และอาการจุกเสียด

o   ระบบผิวหนัง : ลมพิษ ผิวหนังอักเสบ ภูมิแพ้ กลาก ผื่นคันและอื่น ๆ

การตรวจวินิจฉัย โรคภูมิแพ้อาหารแฝง (Food intolerance)

         ไม่ได้มีการทดสอบใดที่สามารถวินิจฉัยการแพ้อาหารได้อย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม อาจจำเป็นต้องใช้ข้อมูลหลายๆอย่าง เพื่อช่วยในการวินิจฉัย ได้แก่:

• ประวัติและการตรวจร่างกาย: ในระหว่างการตรวจร่างกาย แพทย์จะสอบถามอาการและประวัติการรักษาของคุณ เพื่อค้นหาสัญญาณของโรคประจำตัว

• ไดอารี่อาหาร (Food diary): การเขียนไดอารี่อาหารสามารถช่วยให้คุณติดตามอาการและระบุอาหารเฉพาะที่ดูเหมือนจะกระตุ้นให้เกิดอาการได้

• การจำกัดอาหาร (Elimination): การกำจัดอาหารเกี่ยวข้องกับการนำอาหารบางอย่างออกจากอาหารของคุณเป็นระยะเวลาหนึ่ง จากนั้นค่อย ๆ แนะนำอาหารเหล่านั้นอีกครั้งเพื่อดูว่าพวกมันทำให้เกิดอาการหรือไม่

• การตรวจแอนติบอดี IgG ที่มีต่ออาหารแต่ละชนิด (Food intolerance test) โดยเฉพาะ: เป็นการทดสอบที่ใช้ตัวอย่างเลือดเล็กน้อยเพื่อตรวจหาแอนติบอดีจำเพาะต่ออาหาร IgG ในอาหารหลากหลายประเภท การทดสอบสามารถตรวจจับสารได้ถึง 221 ชนิดในกลุ่มอาหาร 8 กลุ่ม รวมถึงธัญพืช เนื้อสัตว์ ผลิตภัณฑ์นม ปลา/อาหารทะเล สมุนไพร/เครื่องเทศ ผลไม้ ถั่ว และผัก ซึ่งการตรวจ Food intolerance test ควรมีอาการและอาหารที่สงสัยว่าก่อให้เกิดโรคภูมิแพ้อาหารแฝง